از کارکرد های مواد آلی در خاک می توان به موارد ذیل اشاره نمود:

1- منبع تامین کربن و انرژی برای ریز جانداران خاک است . و ذخیره و تامین کننده عناصر غذایی مورد نیاز گیاه و ریز موجودات خاک نظیر نیتروژن ، فسفر و گوگرد است. در نگهداری عناصر غذایی خاک از طریق افزایش ظرفیت تبادل کاتیونی و آنیونی موثر است.

2- کاهش دهنده چسبندگی خاک بوده و مانع از تراکم ( فشردگی خاک) میگردد. با افزایش نفوذ پذیری خاک، شرایط را برای نفوذ ریشه فراهم کرده و کاهش دهنده سله و روان آب می باشد.

3- محرک فعالیت های میکروبی خاک که نقش بسیار موثری در حاصلخیزی دارند.

4- گسترش سیستم ریشه ای با تحریک فعالیت های میکروبی و آنزیم های گیاهی

5- افزایش جذب عناصر غذایی به خاطر دارا بودن خاصیت کلوئیدی، به طوری که عناصر غذایی را به تدریج در اختیار گیاه قرار می دهد، اثرات کمبود عناصر غذایی کم مصرف مانند روی، آهن و مس در خاک های با مواد آلی کمتر بیشتر مشاهده می شود. این عناصر یا هوموس تولید کلات نموده و از این راه جذب آن ها سریع تر می گردد.

6- کارایی بیشتر آفت کش ها

7- بهبود ساختمان خاک با توجه به نقش مواد آلی به ویژه بخش هوموس آن در تشکیل خاک دانه ها

8- جلوگیری از فرسایش خاک از راه افزایش مقاومت خاک در برابر عوامل فرسایش، که با افزایش مواد آلی خاک صورت می گیرد. مواد آلی با مخلوط شدن با مواد معدنی، تشکیل خاک دانه ها را می دهند و خاک دانه ها با افزایش نفوذ پذیری خاک، از جاری شدن سیل و انهدام و تخریب خاک جلوگیری می نمایند.